Ένα παιχνίδι που ξεκίνησε για να διδάξει την ηθική πριν 2.000 χρόνια

Ίσως κάποιοι να έχετε παίξει το επιτραπέζιο Φιδάκι. Παίζεται σε πίνακα με τετράγωνα, στα οποία κάποια έχουν σκάλες και κάποια φιδάκια. Σκοπός του παιχνιδιού είναι να φτάσει κάποιος από τους παίκτες πρώτος στο τελευταίο τετράγωνο, ξεκινώντας από το πρώτο. Οι κανόνες του παιχνιδιού είναι απλοί: ρίχνεις ένα ζάρι και μετακινείς το πιόνι σου όσα τετράγωνα δείχνει το ζάρι. Αν το πιόνι σταματήσει σε ένα τετράγωνο που υπάρχει η βάση μιας σκάλας, τότε αυτό “ανεβαίνει” τη σκάλα και προχωρεί στην κορυφή της σκάλας. Αν προσγειωθεί σε τετράγωνο που έχει στόμα από φιδάκι, τότε το πιόνι χάνει θέσεις “κατρακυλώντας” στην ουρά του φιδιού. Το παιχνίδι βασίζεται στην τύχη και έχει μια ιστορία πολύ πιο παλιά απ’ όσα μπορεί να πιστεύεται.

Το Φιδάκι βασίζεται σε ένα παιχνίδι που λεγόταν “Snakes and Ladders” (Φίδια και Σκάλες) και το οποίο προέρχεται από τον 2ο αιώνα π.Χ. από την αρχαία Ινδία. Το παιχνίδι ήταν εργαλείο εκπαίδευσης των παιδιών στις παραδοσιακές φιλοσοφίες του Τζαϊνισμού (ή Ζαϊνισμός) και του Ινδουισμού (υπήρξαν και ισλαμικές, βουδιστικές και άλλες εκδόσεις του παιχνιδιού), διδάσκοντας ειδικά το κάρμα και το καμά, ή το πεπρωμένο και την επιθυμία. Το παιχνίδι δίδασκε την έννοια του πεπρωμένου ή της τύχης μέσω του ζαριού που χρησιμοποιείται για την κίνηση, ενώ η επιθυμία διδάσκεται από τα φίδια και τις σκάλες.

Το παιχνίδι δίδασκε επίσης ένα ηθικό μάθημα αντιπροσωπεύοντας τον καρμικό κύκλο. Το τελικό τετράγωνο αντιπροσώπευε τη μοκσά (απελευθέρωση ή σωτηρία) από τη σαμσάρα (τον κύκλο του θανάτου και της αναγέννησης). Ένας παίκτης φτάνει σε αυτό το σημείο ανεβαίνοντας σκάλες (που αναπαριστούσαν την αναγέννηση σε ανώτερες τάξεις κάνοντας καλές πράξεις) και πέφτοντας μέσω των φιδιών (που αντιπροσώπευαν την αναγέννηση σε κατώτερες τάξεις κάνοντας το κακό). Ορισμένες εκδοχές του παιχνιδιού ωθούσαν ακόμη περισσότερο την ηθική και την θρησκευτική διδασκαλία συμπεριλαμβάνοντας θρησκευτική ή πνευματική έννοια στο μέγεθος και το σχήμα του ίδιου του πίνακα, τον αριθμό του τελικού τετραγώνου και τη συγκεκριμένη τοποθέτηση των καλών και των κακών.

Επίσης, οι αρχαίες προσεγγίσεις περιείχαν λιγότερες σκάλες απ’ ότι φίδια, υπενθυμίζοντας ότι η πορεία του καλού είναι πιο δύσκολη απ’ ότι μια πορεία με αμαρτίες. Συγκεκριμένα, μια πρώιμη έκδοση του παιχνιδιού περιείχε 5 σκάλες (ασκητισμός, πίστη, γενναιοδωρία, αξιοπιστία και γνώση) και 12 φίδια (ανυπακοή, χρέος, μέθη, απληστία, λαγνεία, ψέμα, φόνος, υπερηφάνεια, οργή, κλοπή, ματαιοδοξία, χυδαιότητα).