Ο Joseph Weizenbaum ήταν καθηγητής της επιστήμης των υπολογιστών στο Massachusetts Institute of Technology (ΜΙΤ), όταν σκέφτηκε πως ήθελε να δημιουργήσει ένα πρόγραμμα, το οποίο να κάνει ξεκάθαρη την επιπολαιότητα της επικοινωνίας μεταξύ των μηχανών και των ανθρώπων.
Άρχισε να δουλεύει στο πρώιμο παράδειγμα πρωτόγονης επεξεργασίας φυσικής γλώσσας Offsite το 1964. Δυο χρόνια μετά παρουσίασε την Eliza (το ‘δανείστηκε’ από τον Πυγμαλίων του Μπερνάρ Σο). Ήταν η πρώτη ψυχοθεραπεύτρια τεχνητής νοημοσύνης και το πρώτο -γνωστό- πρόγραμμα chatterbot.
Το πρόγραμμα λειτουργούσε με την επεξεργασία των απαντήσεων των χρηστών σε σενάρια, το πιο γνωστό από τα οποία ήταν το DOCTOR, το οποίο ήταν ικανό να εμπλέξει ανθρώπους σε μια συνομιλία που έμοιαζε εντυπωσιακά με συνομιλία ψυχολόγου που έχει ενσυναίσθηση, με ασθενή. Ο προγραμματιστής μοντελοποίησε το στυλ συνομιλίας σύμφωνα με τον Carl Rogers, ο οποίος εισήγαγε τη χρήση ερωτήσεων ανοιχτού τύπου για να ενθαρρύνει τους ασθενείς να επικοινωνούν πιο αποτελεσματικά με τους θεραπευτές τους.
Το πρόγραμμα εφάρμοσε κανόνες αντιστοίχισης προτύπων σε δηλώσεις, για να υπολογίσει τις απαντήσεις του. Χωρίς χρησιμοποιήσει παρά ελάχιστες πληροφορίες για την ανθρώπινη σκέψη ή συναίσθημα, ο DOCTOR μερικές φορές παρείχε μια εκπληκτικά ανθρώπινη αλληλεπίδραση.
“Όταν ο ‘ασθενής’ ξεπερνούσε την πολύ μικρή βάση γνώσεων του προγράμματος, ο DOCTOR έδινε γενική απάντηση. Για παράδειγμα στο ‘πονάει το κεφάλι μου’ ρωτούσε ‘γιατί λες πως πονάει το κεφάλι σου’. Μια πιθανή απάντηση στο ‘με μισεί η μητέρα μου΄ ήταν ‘ποιος άλλος στην οικογένειά σου σε μισεί;’.
Ο Weizenbaum περίμενε να δει πολλά. Όχι όμως, αυτό που συνέβη: με τον καιρό αυξάνονταν διαρκώς οι άνθρωποι που συμπεριφέρονταν στην Eliza, σαν να ήταν πραγματικός άνθρωπος. Ό,τι και αν έκανε ο δημιουργός της για να έχουν όλοι πρόχειρο το δεδομένο ότι είναι πρόγραμμα και άρα δεν σκέφτεται, όπως και δεν νιώθει, οι ‘πελάτες’ της πίστευαν πως όντως, μπορεί να τους καταλάβει και να συμμεριστεί τα θέματα τους.
Το αποτέλεσμα οδήγησε τον επιστήμονα στο να σκεφτεί φιλοσοφικά τις επιπτώσεις της τεχνητής νοημοσύνης και, αργότερα, να γίνει επικριτής της.
Το 1976 έγραψε το “Computer Power and Human Reason: From Judgment to Calculation”, στο οποίο επέδειξε αμφιθυμία απέναντι στην τεχνολογία των υπολογιστών. Είχε προειδοποιήσει πως θα ήταν χρήσιμο να μην δοθεί στις μηχανές η ευθύνη να κάνουν γνήσιες ανθρώπινες επιλογές. Υποστήριξε ότι το να μπορούν οι υπολογιστές να κάνουν οτιδήποτε (με έξυπνο προγραμματισμό) δεν θα ήταν απλά λάθος, αλλά επικίνδυνο και σε κάποιες περιπτώσεις έως και ανήθικο.
Είχε τονίσει ότι “κανένας άλλος οργανισμός, και σίγουρα κανένας υπολογιστής, δεν μπορεί να κατασκευαστεί για να αντιμετωπίσει γνήσια ανθρώπινα προβλήματα με ανθρώπινους όρους. Η απόφαση είναι μια υπολογιστική δραστηριότητα, κάτι που μπορεί να προγραμματιστεί. Η επιλογή, ωστόσο, είναι προϊόν κρίσης -όχι υπολογισμού. Είναι η ικανότητα επιλογής που μας κάνει τελικά ανθρώπους”.
Η επιφυλακτικότητα έγινε βαθιά δυσαρέσκεια και στις αρχές της δεκαετίας του ’80 αυτοχαρακτηρίστηκε ως ‘αιρετικός της τεχνολογίας’ εξηγώντας ότι “η εξάρτηση από τους υπολογιστές είναι απλώς το πιο πρόσφατο — και το πιο ακραίο — παράδειγμα του πώς ο άνθρωπος βασίζεται στην τεχνολογία για να ξεφύγει από το βάρος του να ενεργεί ως ανεξάρτητος παράγοντας. Τον βοηθά να αποφεύγει το καθήκον που έχει να δίνει νόημα στη ζωή του, να αποφασίζει και να επιδιώκει αυτό που είναι πραγματικά πολύτιμο”.
Tη σήμερον ημέρα, υπάρχουν chatbot με τα οποία μπορούμε να ‘συζητήσουμε’ για τα πάντα, να ‘φτιάξουμε’ τον έρωτα της ζωής μας ή έναν πολύ καλό φίλο ή έναν μέντορα και να τους ενοχλούμε όποτε θέλουμε. Υπάρχουν και chatbot που προσφέρονται για κακομεταχείριση.
Αν θέλετε ωστόσο, να γνωρίσετε την Eliza μπορείτε να το κάνετε εδώ και τώρα ή να κατεβάσετε στο smart phone σας το app. Δεδομένα θα τεστάρετε την υπομονή σας. Πώς; Ακολουθεί ένα παράδειγμα, βγαλμένο από τη ζωή (ο δικό μου διάλογος με την Eliza).
Facebook
Twitter
Instagram
RSS